7326sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun9 Haziran 2021tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yapılandırma Kanunuyla;

• • Vatandaşlarımızın kamuya olan borç yükü azalacak,
• Borçlar taksitler halinde ödenebilecek,
• Vergiler, vergi cezaları, idari para cezaları ve ecrimisillerle ilgili ihtilaflar sonlandırılacak,
• Devam eden vergi incelemeleri ve takdir işlemleri için Kanundan yararlanılabilecek,
• Beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş vergiler için pişmanlıkla veya kendiliğinden beyan yapılabilecek,
• Geçmiş yıl beyanları artırılarak vergi incelemesine muhatap olunmayacak,
• İşletme kayıtları gerçek duruma uygun hale getirilebilecektir.

Ayrıca;

• 2020 yılı Kasım ayında yayımlanan 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılan veya 6183 sayılı Kanun kapsamında taksitlendirilen borçlardan 7326 sayılı Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödemeleri devam edenler talep edilmesi halinde Kanun kapsamında yapılandırılabilecektir.
• Yapılandırılan borçların tamamının peşin veya ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde Yİ-ÜFE tutarları üzerinden ayrıca indirim yapılacaktır.
• 31 Aralık 2021 tarihine kadar süresi geçmiş araç muayenelerinin yaptırılması halinde aylık %5 fazlaların tahsilinden vazgeçilecektir.
• Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 9/6/2021 tarihi itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini, Yİ-ÜFE değerindeki değişimi dikkate almak suretiyle, 31/12/2021 tarihine kadar yeniden değerleyebilecektir.

Çeşitli alanlarda düzenlemeler yapan ve toplumun her kesimine hitap eden Kanunu vatandaşlarımıza anlatmak, Kanundan azami seviyede yararlanılmasını sağlamak amacıyla gerekli tanıtım faaliyetleri başlatılmıştır.

Başkanlığımız/Defterdarlığımız tüm personeli ile Kanunu anlatmak ve uygulamak üzere hazır bulunuyoruz.

Yapılandırma Kanunu kesinleşmiş borçlara ödeme kolaylığı getiriyor.

• Vergi Dairelerine ödenmesi gereken vergi ve diğer borçların zam ve faizleri Yİ-ÜFE oranında yaklaşıkdörtte üç oranının üzerinde azaltılıyor. Vergi aslına bağlı cezalar da tamamen siliniyor.
• Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında da yarısı oranında indirim yapılıyor.
• Borcun peşin ödenmesi halinde katsayı alınmadığı gibi tekrar indirim yapılarak, borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde;
• • Yİ-ÜFE oranında hesaplanan tutardan %90 oranında,
  • Yapılandırılan borcun idari para cezası olması halinde ceza tutarından da ayrıca %25 oranında

indirim yapılıyor.

• Taksitli ödeme seçeneğini tercih edenler;
  • İsterlerse ilk taksit ödeme süresi içinde peşin ödeme yapabilir ve getirilen imkânlardan yararlanabilirler.
  • İsterlerse birinci taksiti süresinde ödedikten sonra geri kalan taksitlerin tamamını ikinci taksit ödeme süresi içinde ödeyerek indirim imkânlarından yararlanabilirler.
    • Bu durumda yapılandırma nedeniyle hesaplanan katsayı alınmayacağı gibiYİ-ÜFE tutarından %50 oranında indirim yapılacak.
    • Yapılandırılan borcun idari para cezalarından olması durumunda ceza tutarından %12,5 oranında indirim yapılacak.
• Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece gecikme faizi, faiz, gecikme zammı gibi fer’i alacaklardan oluşması halinde de indirim uygulamasından yararlanılabilecek.
  • Bu durumda fer’i alacak yerine hesaplanan Yİ-ÜFE tutarının tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde Yİ-ÜFE tutarından %50 oranında,
  • Birinci taksit süresinde ödenmiş olması koşuluyla ikinci taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde %25 indirim yapılacak.
• Kanun yapılandırılan borçları 18 eşit taksitte 36 aylıkbir sürede ödeme imkânı veriyor.
• Taksitlere bugün için uygulanan faizin çok altında bir oranda katsayı uygulanacak.

Vatandaşlarımız, kamuya olan borçlarınıKanunun sunduğu imkânlardan yararlanmak suretiyle yapılandırabilecek ve ekonomik faaliyetlerini daha kolay yürütebilecek.

Gelir vergisi, kurumlar vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, KDV, ÖTV gibi tüm vergiler bu Kanuna göre yapılandırılabilecek.

Ayrıca, vergi dairelerince takip edilen diğer tüm idari para cezaları Kanun kapsamında yapılandırılabilecek (tütün ve pandemi kaynaklı verilenler ile düzenleyici ve denetleyici kurumlarca verilen idari para cezaları hariç).

Öğrenim ve katkı kredisi borçları ile ecrimisil borçları da bu Kanuna göre yapılandırılarak ödenebilecek.

Kanun 30Nisan 2021tarihini esas alıyor. 2021 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti ile Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödeme süreleri başlamamış olan 2020 takvim yılına ilişkin gelir vergisi taksitleri ve Ocak, Şubat, Mart/2021 vergilendirme dönemine ait geçici vergiler Kanun kapsamına girmemektedir.

Motorlu taşıtlara ilişkin borçlarını yapılandıran araç sahipleri, Kanun kapsamında yapılandırılan bu borçlarının;

• tamamını ödemeleri halinde motorlu taşıtların satış ve devrine ait ilişik kesme belgesi,

• en az %10’unu ödenmeleri ve Kanun hükümlerini ihlal etmemeleri şartıyla taksit ödeme süresi sonuna kadar fenni muayene izin ve uçuşa elverişli belgesi,alabilecekler.

Kanunun 2 nci maddesine göre yapılandırılan borcun (katsayı tutarı dâhil) %10’unun ödenmiş olması şartıyla, Kanun hükümleri ihlal edilmediği sürece bu borçlar borç durumunu gösterir belgedegösterilmeyecek.

İhtilaflar sulh yoluyla çözümleniyor.

Kanun, ihtilaflı alacakların yeniden yapılandırılması ve sulh yoluyla çözüme kavuşturulmasına da imkân sağlıyor.

Kanun kapsamındaki vergi ve vergi cezalarına, idari para cezalarına ve ecrimisillere karşı açılan davaları sonlandırmak, idarelerle sulh olmak ve yaşanan belirsizliği ortadan kaldırmak isteyen mükellefler de Kanundan yararlanabilecek.

Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ihtilafın bulunduğu aşama ve ihtilafa ilişkin verilmiş yargı kararlarıesas alınarak Kanunda farklı oranlarda ödemeler öngörülmekte.

Bu alacakların peşin veya ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde de Yİ-ÜFE tutarından ve idari para cezalarının aslından aynı şekilde indirim yapılacak.

Halen vergi incelemesinde olan veya takdir işlemleri devam eden mükellefler için de düzenleme bulunuyor.

Devam eden vergi incelemesi veya takdir işlemlerine konu alacaklar da Kanun kapsamında olup, inceleme ve takdir işlemlerinin neticesine göre tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalar için mükelleflerimiz yapılandırma imkânlarından yararlanabilecek.

Yapılandırılan borçların peşin veya altı eşit taksitte ödenmesi mümkün olup, bu kapsamdaki ödemelerin de peşin veya ilk iki taksit ödeme süresi içinde yapılması hâlinde de Yİ-ÜFE tutarından indirimler yapılacak.

Kanun hükümlerinden yararlanılması nedeniyle daha önce uyumlu mükellef indirimi kapsamında indirim konusu yapılan vergi geri alınmayacak.

Pişmanlıkla ya da kendiliğinden beyana taksit imkânı veriliyor.

Kanun kapsamında pişmanlıkla ya da kendiliğinden beyan edilen vergilerin ödemeleri kolaylaştırılıyor ve bu müesseseleri kullanmak suretiyle vergi dairesinin bilgisi dışında kalan hususların beyan edilmesi sağlanıyor.

Örneğin, tapu harcı yönünden eksik beyanda bulunmuş olan vatandaşlarımız ya da geçmiş dönem katma değer vergisi beyannamelerini vermemiş olan mükelleflerimiz Kanunun getirmiş olduğu bu imkânlardan yararlanarak eksik beyanlarını tamamlayabilecek, verilmemiş beyannamelerini verebilecek.

Kanun bu durumdaki vatandaşlarımıza, gelin beyannamenizi verin, ister peşin ister taksitle hesaplanan tutarları ödeyin, herhangi bir ceza, zam ve faize de muhatap olmayın demektedir.

Pişmanlıkla ya da kendiliğinden beyan üzerine ödenecek tutarların peşin veya ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde de Yİ-ÜFE tutarından indirimler yapılacak.

Matrah ve vergi artırımı imkânı veriliyor.

Bu Kanunla getirilen önemli düzenlemelerden bir tanesi de matrah artırımı.

Mükelleflerimiz daha önceki beyanlarını belli oranlarda arttırırlarsa o takdirde geçmişe dönük olarak herhangi bir vergi incelemesine muhatap olmayacaklar.

Örneğin bir kurumlar vergisi mükellefimiz 2019 yılında 600.000 lira kazanç beyan etti ve buna ilişkin kurumlar vergisini ödedi.

Ancak, hesaplarında her hangi bir hata, kusur veya eksiklik var mı diye bir tereddüdü varsa bu yıl için 120.000 lira ilave beyanda bulunacak.

Bu tutar üzerinden %20 oranında hesaplanan 24.000 lira vergi ödeyerek vergi inceleme riskinden kurtulacak.

Söz konusu mükellef daha önce vergi idaresine karşı yükümlülüklerini zamanında yerine getirmişse, ilave beyan üzerinden %20 yerine %15 oranında hesaplanan 18.000 lira vergiyi ödeyecek.

7326 sayılı Kanunla ilk defa getirilen düzenlemeye göre matrah ve vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde bu vergilerden de %10 indirim yapılacak.

Örnekte yer alan mükellef, 2019 yılı için yaptığı kurumlar vergisi matrah artırımı sonucu 18.000 lira olarak tahakkuk edecek vergisini Eylül ayı içinde peşin olarak öderse, %10 indirimle birlikte ödeyeceği vergi 16.200 lira olacak.

Mükellefimiz zarar beyan ettiyse veya hiç matrah beyan etmemişse, bu durumda da kanunda öngörülen asgarî tutarlar üzerinden matrah artırımında bulunabilecek.

Bu kapsamda mükellefler;

Gelir ve Kurumlar vergileri,

Gelir/Kurumlar Stopaj Vergisi,

Katma Değer Vergisi

açısından 2016-2020 yılları için matrah veya vergi artırımında bulunabilecekler.

Kira geliri elde etmesine rağmen beyan etmeyen veya eksik beyan eden mükelleflerimiz de bu imkândan yararlanabilecek.

Matrah ve vergi artırımları 31 Ağustos 2021 tarihine kadar yapılabilecek.

Matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergiler, peşin veya ilk taksit Eylül 2021 ayından başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami 6 taksitte ödenebilecek.

Bu tutarların Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmesi halinde bu vergi türlerinden inceleme ve tarhiyata muhatap olunmayacak.

Burada önemli bir hususun altını çizmek istiyoruz.

Kanuna uygun ödeme yapılmaması halinde matrah ve vergi artırımı imkânları kaybedilecek, yani inceleme ve tarhiyat yapılabilecek. Ödenmeyen vergiler de gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecek.

Matrah veya vergi artırımı hükümlerinden;

- Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler,

- Terör suçundan hüküm giyenler,

- Haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler, yararlanamayacak.

Ancak, 9/6/2021 tarihi itibarıyla, defter, kayıt ve belgeleri yok etme veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyma veya hiç yaprak koymama veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme fiillerinden hareketle yapılan vergi incelemesi devam edenlerin, Kanunda belirtilen süre ve öngörülen şekilde matrah veya vergi artırımında bulunmaları durumunda, söz konusu vergi incelemesinin tamamlanmasına kadar bu artırımlara ilişkin olarak tahakkuk işlemleri bekletilecek.

İnceleme neticesinde bahse konu fiillerin varlığının tespit edilmemesi durumunda, matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergilerin ödenmesi ve diğer koşulların yerine getirilmesi koşuluyla bu mükellefler matrah ve vergi artırımı imkânından yararlanabilecek.

Kanunla işletme kayıtlarının gerçek duruma uygun hale getirilmesine de imkân veriliyor.

İşletmede bulunduğu halde kayıtlarda yer almayan kıymetlerin defterlere kaydına imkân sağlanıyor.

Bu kapsamda;

Genel orana tabi emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için %9 oranında,

İndirimli orana tabi emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için tabi olduğu oranın yarısı (%4 veya %0,5) oranında

KDV hesaplanarak ödenecek.

Ayrıca, bu Kanun ile ilk kez Mükelleflere işletmelerinde bulunduğu halde kayıtlarında yer almayan ve teslimleri KDV’den istisna olan basılı kitap ve süreli yayınları da % 4 oranında KDV ödenmek suretiyle kayıtlara alınmasına imkan tanındı.

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar içinse, fatura düzenlenmek ve her türlü vergisel yükümlülükler yerine getirilmek suretiyle, işletme kayıtları düzeltilebilecek.

Yapılan düzenlemeler kapsamında işletme kayıtlarının düzeltilmesi nedeniyle geçmişe dönük ceza ve gecikme faizi uygulanmayacak.

Kasa mevcudu ortaklardan alacaklar ile ilgili hesapların da düzeltilmesine olanak sağlandı.

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, kayıtlarında yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarını gerçek duruma uygun hale getirebilecek.

Bu kapsamda düzeltilen kayıtlar nedeniyle 31 Ağustos 2021 tarihine kadar beyanda bulunulacak ve beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenecek.

Taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin yeniden değerlenebilmesine imkân sağlandı.

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 9/6/2021 tarihi itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini (sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler hariç), Yİ-ÜFE değerindeki değişimi dikkate almak suretiyle, 31/12/2021 tarihine kadar, yeniden değerleyebilmelerine imkân sağlandı.

Yeniden değerleme sonrası pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilecek ve ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenecek.

Başvuru ve ödemeler

Kanundan yararlanmak isteyenlerin,31 Ağustos 2021 tarihinekadarilgili idareyebaşvuruda bulunmaları gerekiyor.

Kanunun 2 nci maddesinden yararlanmak isteyen borçlular, başvurularını Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi(www.gib.gov.tr)ya da e-Devlet (www.turkiye.gov.tr) üzerinden yapabilecekleri gibi bağlı bulunduklarıvergi dairesine doğrudan veya posta yoluyla ya da diğer vergi daireleri aracılığıyla da yapabileceklerdir.

İdari para cezası ve ecrimisil borçlarını Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında yapılandırmak isteyen borçlular, başvurularını idari para cezasını veren / ecrimisili tespit ve takdir eden idarelere yapacaklar.

Başvuru sırasında peşin veya taksit seçeneklerinden biri tercih edilecek. Yapılandırılan tutarlar 6, 9, 12, 18 taksit seçenekleri ile ödenebilecek. Taksitler 2 ayda bir ödemeli olacak. Ancak, unutulmamalı ki Kanunun 4 üncü maddesinin bir ila yedinci fıkraları kapsamında yapılandırılan alacaklar ile matrah artırımı üzerine tahakkuk eden vergiler için ödemeler peşin veya 6 taksitte yapılabilecek.

Peşin veya ilk taksit ödemelerinin30 Eylül 2021 (bu tarih dâhil) tarihine kadar yapılması gerekiyor.

Peşin ödemeler teşvik ediliyor.

Vatandaşlarımıza,bu Kanunla getirilmiş olan peşin ödeme düzenlemesinitekrar hatırlatmak istiyoruz.

• Borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde;
  • Katsayı alınmıyor.
  • Yİ-ÜFE tutarından %90 oranında indirim yapılıyor.
  • Kanun kapsamındaki idari para cezalarından %25 indirim yapılıyor.
  • Yapılandırma sonucu ödenecekalacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması halinde Kanun kapsamında hesaplanan Yİ-ÜFE tutarından %50 indirim yapılıyor.

Söz konusu ödemenin defaten yapılması zorunlu olmayıp, ilk taksit ödeme süresi içinde farklı zamanlarda borcun tamamının ödenmesi hâlinde de peşin ödeme indiriminden yararlanılacak.

• Taksitle ödeme seçeneği tercih edilmesi ve birinci taksit süresinde ödendikten sonra geri kalan taksitlerin tamamının ikinci taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde;
  • Katsayı alınmıyor.
  • Yİ-ÜFE tutarından %50 oranında indirim yapılıyor.
  • İdari para cezalarından %12,5 indirim yapılıyor.
  • Yapılandırma sonucu ödenecekalacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması halinde Kanun kapsamında hesaplanan Yİ-ÜFE tutarından %25 indirim yapılıyor.
• Peşin ödeme seçeneği tercih edilmekle birlikte, ilk taksit ödeme süresi içinde ödemenin yapılamaması halinde, ertesi ayın sonuna kadar bu tutarın geç ödeme zammı ile ödenmesi mümkün. Bu şekilde yapılan ödemelerde de;
  • Katsayı alınmıyor.
  • Yİ-ÜFE tutarından %50 oranında indirim yapılıyor.
  • İdari para cezalarından %12,5 indirim yapılıyor.
  • Yapılandırılan alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması halinde Kanun kapsamında hesaplanan Yİ-ÜFE tutarından %25 indirim yapılıyor.

7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılan veya 6183 sayılı Kanun kapsamında tecil edilmiş ve ödemeleri devam eden borçları bulunan mükelleflerin talep etmeleri halinde kalan taksit tutarlarına konu borçları yeni Kanuna göre yapılandırılabilecek.

7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılan ve ödemeleri devam eden borçlardan kalan taksit tutarlarına konu borçlarının 7326 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılarak, tamamının;

• • İlk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde katsayı alınmıyor ve Yİ-ÜFE tutarından %90 oranında indirim yapılıyor.
  • İkinci taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde katsayı alınmıyor ve Yİ-ÜFE tutarından %50 oranında indirim yapılıyor.

Ancak, şunu belirtmekte yarar var. 6736, 7020 ve 7143 Kanunlar kapsamında yapılandırılan ve 7326 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden alacaklar ile 6736 sayılı Kanuna göre tahakkuk eden alacaklar (matrah ve vergi artırımı ile işletme kayıtlarının düzeltilmesinden kaynaklanan vergiler) yeni Kanun kapsamında yapılandırılamayacak.

Ayrıca, 5393 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesi ve 5216 sayılı geçici 3 üncü maddesi kapsamında uzlaşılan alacaklar ile 6552 sayılı Kanunun geçici ikinci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan borçlar da yeni Kanun kapsamında yapılandırılmayacak.

Taksitlerin ilk 2’sinin zamanında ödenmesi şartı var.

Kanundan yararlanmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken en önemli hususlardan biri de taksitle ödemeyi tercih etmişlerse ilk iki taksitin süresinde ödenmesidir.

İlk 2 taksiti süresinde ödemeyenler, Kanunun getirdiği imkânlardan yararlanamayacak.

Kanunla ilgili her türlü sorunuza Gelir İdaresi Başkanlığının (www.gib.gov.tr) adresinde yer alan dokümanlardan veya Alo 189 VİMER aracılığıyla cevap alabilirsiniz.

Özetle toplumun her kesimini ilgilendirebilecek nitelikte bir Kanun olan bu yeni yapılandırma Kanunundan yararlanmak için bir an önce başvuruların yapılması ve imkânlardâhilinde peşin ödemelerin seçilmesinde yarar olduğunu duyurmak istiyoruz.

Ayrıca, COVİD-19 pandemisi nedeniyle başvurularınızın (www.gib.gov.tr)adresinde yer alan İnteraktif Vergi Dairesi uygulaması üzerinden elektronik ortamda ya da posta yoluyla yapılması ve ödemelerde de kredi kartı veya banka kartı ile İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden veya anlaşmalı bankalar aracılığı ile ödeme yöntemlerinin tercih edilmesi hususunu tekrar hatırlatmak isteriz.

Herkese sağlıklı günler dileriz.